Tegoroczne Regionalne Forum Energetyczne Województwa Śląskiego za podstawę programową przyjęło kilka istotnych dla regionu zagadnień:

• Ciepłownictwo – efektywność czy konkurencyjność w kontekście dzisiejszych wyzwań sektora?
• Ciepło systemowe, rozproszone, zdekarbonizowane, zeroemisyjne, power-to-heat – problem samorządów i nie tylko…
• Doliny i klastry wodorowe - Eko... inicjatywy regionalne i źródła finansowania

Licznie zgromadzeni uczestnicy Forum reprezentujący samorządy lokalne, sektor gospodarczy i naukowy mieli w ciągu dwóch dni okazję wysłuchać niezwykle ciekawych wystąpień i paneli dyskusyjnych związanych z przykładami realizacji inwestycji w miastach śląskich.

Tematami poszczególnych paneli były:

- samorządy jako aktywni uczestnicy transformacji

- przedsiębiorstwa ciepłownicze wobec transformacji

- doliny i klastry wodorowe - doświadczenia dobre i nie tylko… przykłady działań perspektywy na przyszłość

- uchwała antysmogowa na terenie Województwa Śląskiego

- finansowanie eko-inwestycji w Województwie Śląskim

Bardzo interesujący panel poświęcony transformacji w przedsiębiorstwach ciepłowniczych prowadził jako moderator dr inż. Adam Jankowski z Energy Planning Studio. Jego komentarz prezentujemy poniżej.

Transformacja ciepłownictwa – główny temat Forum Energetycznego Województwa Śląskiego w Wiśle.

Przewodnim zagadnieniem tegorocznego Forum Energetycznego Województwa Śląskiego w Wiśle, które odbyło się w dniach 27–28 listopada 2025 roku, było ciepłownictwo i jego transformacja. Według publikacji Urzędu Regulacji Energetyki Energetyka cieplna w liczbach 2024, łączna długość sieci ciepłowniczych w Polsce systematycznie rośnie, a województwo śląskie pozostaje liderem w tym zakresie, ponieważ aż 15 procent całkowitej długości krajowej sieci ciepłowniczej funkcjonuje na jego terenie. Przed systemami ciepłowniczymi w miejscach ich funkcjonowania postawiono zadanie zagwarantowania efektywności energetycznej budownictwu. Alternatywę stanowić mają tylko indywidualne rozwiązania zaopatrzenia w ciepło, wykorzystujące odnawialne źródła energii. Kluczowym w tym aspekcie wyzwaniem dla systemów ciepłowniczych jest spełnienie wymagań określonych w artykule 7b ustawy Prawo energetyczne o efektywnym systemie ciepłowniczym, zgodnie z którym system powinien być zasilany w co najmniej 50% z odnawialnych źródeł energii lub ciepła odpadowego, 75% z kogeneracji lub w 50% z miksu ciepła odnawialnego, odpadowego i kogeneracji. Definicja ta będzie stopniowo zaostrzana, wymagając coraz większego udziału źródeł odnawialnych i ciepła odpadowego. Obecnie w województwie śląskim 63% ciepła produkowane jest na bazie węgla, którego w ostatnim roku odnotowano spadek o 3%. Pozostałe to ciepło powstałe na bazie gazu ziemnego11%, 4% na bazie OZE, a 18% procent na bazie pozostałych paliw lokalnych.

Proces transformacji systemów ciepłowniczych został zintensyfikowany od roku 2024, kiedy dla przedsiębiorstw ciepłowniczych został ustalony obowiązek corocznego sprawozdawania działań zmierzających do osiągnięcia statusu systemu efektywnego wg Art. 7b jw. W tym samym roku podmioty uczestniczące w systemie ETS, w celu uzyskania dodatkowych przydziałów emisji CO₂, składały Plany neutralności klimatycznej. W kolejnych latach przewidziano szereg kamieni milowych transformacji ciepłownictwa. W roku 2027 wprowadzony ma być ETS2, który najprawdopodobniej zmieni relacje ekonomiczne zaopatrzenia w ciepło. W roku 2028 minimalny udział OZE w efektywnych systemach ciepłowniczych ma wynieść 5%. W roku 2030 przedsiębiorstwa, które złożyły plany neutralności klimatycznej, będą musiały uzyskać redukcję wskaźnika emisyjności ciepła sieciowego o 30%. W roku 2035 udział OZE lub ciepła odpadowego w systemach efektywnych ma wynieść 35%, natomiast w roku 2045 warunkiem uzyskania statusu systemu efektywnego będzie aż 75% udział OZE i ciepła odpadowego. Według danych URE, sprawozdania jw. w 2024 roku złożyło 727 systemów ciepłowniczych, z których jedynie 150 spełnia obecnie kryteria efektywności, głównie dzięki kogeneracji i OZE, w mniejszym stopniu dzięki ciepłu odpadowemu.

Drugi panel Forum Energetycznego, Dotyczył stanu transformacji ciepłownictwa w województwie a zatytułowany był: Przedsiębiorstwa ciepłownicze wobec transformacji. Podczas panelu dyskusyjnego Forum Energetycznego Województwa Śląskiego zaprezentowano różnorodne doświadczenia i rozwiązania technologiczne wdrażane przez przedsiębiorstwa ciepłownicze regionu. Wystąpienia ukazały szerokie spektrum działań – od praktycznych wdrożeń pomp ciepła, przez wykorzystanie biomasy i energii słonecznej, aż po innowacyjne projekty integrujące lokalne zasoby kopalniane.

Sławomir Kamiński, prezes PEC Bytom, przedstawił koncepcję Power-to-Heat w praktyce, pokazując jak w trzech krokach wdraża się pompy ciepła w przedsiębiorstwie. Jego wystąpienie miało charakter instruktażowy i pokazywało, że technologia ta może być skutecznym narzędziem w procesie transformacji. Robert Żmuda, prezes PEC Tychy, podzielił się wieloletnimi doświadczeniami w wykorzystaniu biomasy. Podkreślił stabilność tego źródła energii oraz rolę jaką odgrywa w zapewnianiu bezpieczeństwa dostaw ciepła w Tychach. Grzegorz Zawierucha, dyrektor techniczny PEC Gliwice, zaprezentował dwa kluczowe projekty: farmę solarną o mocy 13,2 MW oraz instalację termicznego przekształcania odpadów (ITPO) o mocy 25 MWt. Oba przedsięwzięcia stanowią przykład dywersyfikacji źródeł energii i pokazują jak można łączyć produkcję ciepła z gospodarką odpadami oraz wykorzystaniem energii słonecznej na dużą skalę. Andrzej Goździkowski, dyrektor ds. innowacji i rozwoju Dalkia Polska, omówił potencjał metanu kopalnianego i wód kopalnianych w produkcji ciepła. Wskazał także na procesy integracji systemów ciepłowniczych zasilanych ze źródeł: Wieczorek, Szopienice i Mysłowice, które stanowią przykład wykorzystania lokalnych zasobów charakterystycznych dla Śląska. Maciej Sołtysik, prezes Węglokoks Energia, przedstawił szeroką perspektywę transformacji sektora energetycznego akcentując kwestie związane z kosztami i ich akceptacją przez odbiorców. Całość panelu bardzo trafnie podsumował Pan Bogusław Regulski Wiceprezes Izby Gospodarczej Ciepłownictwo Polskie, potwierdzając właściwy kierunek transformacji ciepłownictwa w śląskim i akcentując związane z nim szanse i zagrożenia.

W dyskusjach w trakcie panelu szczególną uwagę zwrócono na lokalne zasoby charakterystyczne dla Śląska, takie jak wykorzystanie metanu kopalnianego do produkcji ciepła i energii elektrycznej, wykorzystanie wód kopalnianych do produkcji ciepła oraz zastosowanie gazów procesowych wytwarzanych przez przemysł. Podczas panelu szeroko dyskutowano również temat cen ciepła sieciowego, które obecnie, z uwagi na inwestycje związane z transformacją i koszty emisji CO₂, są wyższe niż w przypadku rozwiązań indywidualnych. Jednocześnie rozwój sieci, przyłączanie nowych odbiorców i wzrost jej długości wskazują na kluczową rolę systemów ciepłowniczych w przyszłości. W perspektywie najbliższych dekad systemy te, obok indywidualnych źródeł OZE, stanowić będą docelowe rozwiązanie dla budownictwa, usług i przemysłu, zapewniając efektywność energetyczną i bezpieczeństwo dostaw. Na tym tle szczególnego znaczenia nabiera w województwie śląskim wykorzystanie lokalnych zasobów: gazów procesowych, metanu kopalnianego, wód kopalnianych oraz synergii między gospodarką odpadową i wodno-ściekową a ciepłownictwem. Wysoka gęstość zaludnienia województwa śląskiego sprawia, że jej efektywne wykorzystanie może stać się ważnym elementem transformacji ciepłownictwa sieciowego.

dr inż. Adam Jankowski