Transformacja energetyczna w samorządach terytorialnych ukierunkowana na bezpieczeństwo dostaw energii, efektywność energetyczną w całym procesie wytwarzania, przesyłu i jej odbioru, obniżanie kosztów, a tym samym ceny u odbiorcy końcowego, to jedno z najważniejszych zadań stojących przed samorządami terytorialnymi. 

Zróżnicowanie zaangażowania w ten proces miast ma różne przyczyny, jednak nie podejmowanie takich działań naraża miasta na coraz trudniejsze warunki gospodarowania związane ze znacznymi kosztami energii i uzależnianiem od dostawcy zewnętrznego borykającego się z niedoinwestowaniem w zakresie produkcji i przesyłu. Tym bardziej kurs na samowystarczalność, przynajmniej częściową, jest ważnym aspektem zarządzania energią w mieście i poszukiwanie optymalnych rozwiązań technologicznych i administracyjnych. 

Bydgoszcz jest w tym zakresie przykładem racjonalizacji postępowania pokazując, że warto angażować się w proces tworzenia profesjonalnych struktur i wykorzystywanie najnowszych możliwych technologii a także naśladowanie najlepszych przykładów i kreowania własnych rozwiązań. Do tego potrzebny jest profesjonalne zespół i determinacja w realizowaniu założonej strategii energetycznej, tak jak w Bydgoszczy.

Zbigniew Michniowski

Rozmowa z Rafałem Bruskim, prezydentem Bydgoszczy

Zbigniew Michniowski: Panie Prezydencie, zakończył się pierwszy etap projektu „Przeprowadzenie działań szkoleniowo-doradczych oraz analitycznych w obszarze budowania zdolności administracyjnych w zakresie zielonej i energetycznej transformacji na rzecz administracji lokalnej”, realizowanego przez Związek Miast Polskich. Najbardziej zaangażowanym miastem w tym zakresie było wasze miasto i zespół ekspertów go reprezentujący. W miesiącu grudniu i styczniu Bydgoszcz gościła przez 6 dni niemal 80 samorządowców. Jakie przesłanki sprawiły, że Bydgoszcz tak silnie akcentuje w swoich działaniach kwestę zarządzania energią? Jakie cele zostały do tej pory zrealizowane i jakie najważniejsze plany i cele są jeszcze przed wami?

Rafał Bruski: Efektywne zarządzanie energią w strukturze rozproszonej wymagało utworzenia w strukturach Miasta stanowiska energetyka miejskiego, a później Zespołu ds. Zarządzania Energią, co przyniosło wymierne oszczędności, nie tylko w zakresie zużycia, ale i w zakresie zmniejszenia opłat stałych dot. zakupu energii cieplnej, gazu czy usług dystrybucji energii elektrycznej.

Wdrożony został system do robotyzacji procesów pozyskiwania, dystrybucji i archiwizacji dokumentów rozliczeniowych za energię elektryczną, energię cieplną, gaz oraz wodę obejmujący wszystkie punkty poboru zarządzane/dotowane przez Miasto (m.in. dot. przedszkola, szkoły, żłobki, baseny, oświetlenie, instytucje kultury).

Przeprowadziliśmy też inwestycje polegające na: budowie instalacji fotowoltaicznych na budynkach publicznych, zakupie urządzeń do kompensacji mocy biernej oraz przebudowie układów pomiarowych energii elektrycznej.

Przed Miastem kolejne znaczące kroki prowadzące do uzyskania samowystarczalności energetycznej np. budowa kolejnych jednostek wytwórczych przez spółki miejskie, wykorzystanie nowych rozwiązań legislacyjnych (takich jak prosument wirtualny) czy utworzenie społeczności energetycznej. Należy podkreślić, że podmioty gminne produkują już niemal tyle samo energii elektrycznej, ile jako miasto zużywamy na realizację zadań publicznych tj. m.in. oświetlenie tramwaje, budynki edukacyjne i sportowe.

Zbigniew Michniowski: Niezbędnym czynnikiem w zakresie transformacji energetycznej jest współpraca wszystkich jednostek podlegających prezydentowi miasta, ale także podmiotów gospodarczych i oczywiście zaufanie i współpraca społeczności lokalnej. Czy są jakieś konkretne przykłady, warte polecenia innym samorządom, potwierdzające prawdziwość takich założeń?

Rafał Bruski: Współpraca miasta jest szczególnie ważna w przypadku zakładania społeczności energetycznych. Obecnie to różne formy organizacji, które wspierają rozwój energetyki rozproszonej i angażują lokalną społeczność. Mogą je tworzyć grupy podmiotów, dla których energetyka nie jest podstawowym przedmiotem działalności. Przykładami społeczności energetycznych są: klastry energii, spółdzielnie energetyczne, prosumenci zbiorowi, obywatelskie społeczności energetyczne. Chodzi o to, aby wytworzyć energię lokalnie, najlepiej z OZE i w tym samym miejscu ją zużyć, co ograniczy koszty przesyłu i obciążenia w sieci. Miasto Bydgoszcz stawia jednak na duże zaangażowanie podmiotów publicznych jako producentów energii elektrycznej i ciepła. Naszym celem jest zapewnienie w przyszłości taniej energii na wymienione powyższej zadnia. Energia elektryczna pochodząca z OZE musi w przyszłości zastąpić paliwa kopalne w transporcie, ogrzewnictwie i zaspakajaniu naszych potrzeb bytowych.

Warto pamiętać, że sukces transformacji energetycznej to proces, który obejmuje szereg inicjatyw na poziomie podmiotów miejskich i przedsiębiorców (jako jednostek wiodących i posiadających niezbędne zasoby) oraz lokalnej społeczności. Poszczególne inwestycje w każdej z tych grup przyczyniają się do osiągnięcia realnej zmiany w zakresie bezpieczeństwa energetycznego i obniżenia emisji gazów cieplarnianych z terenu miasta. Miasto Bydgoszcz opracowuje dokumenty monitorujące skutki działań jednostek miejskich, spółek zależnych oraz przedsięwzięć zgłoszonych przez przedsiębiorców – coroczna Inwentaryzacja emisji gazów cieplarnianych oraz Plan Działań na Rzecz Zrównoważonej Energii i Klimatu (SECAP). Oba te dokumenty umożliwiają obliczenie corocznej emisji z terenu miasta z podziałem na sektory. Kiedy wiemy, jaka jest rzeczywista emisja dwutlenku węgla i gdzie jest największy problem, możemy wdrażać inwestycje celowane w najbardziej newralgiczne problemy.

Zbigniew Michniowski: Jakie sugestie w kwestii zarządzania energią, w tym ograniczenia kosztów samorządu, ochrony klimatu i środowiska lokalnego mógłby Pan Prezydent przekazać innym samorządom lokalnym?

Rafał Bruski: Powołanie stanowiska energetyka miejskiego lub zespołu odpowiedzialnego za tematy dot. energetyki, a także wdrożenia cyfrowej Bazy Zarządzanie Energią w celu pozyskania pełnej informacji inwentaryzacji posiadanych punktów poboru energii, wielości zużyć oraz danych dotyczących parametrów technicznych wszystkich zakupywanych mediów takich jak: ciepło, paliwa gazowe, woda i oczywiście energia elektryczna.

W realizacji powyższego warto korzystać z funduszy unijnych – na ten cel przeznaczonych sporo środków m.in. na działania inwestycyjne ograniczające zużycie tj. wymianę oświetlenia ulicznego, termomodernizację budynków publicznych, zastosowanie OZE: biogazownie, instalowanie PV na budynkach, ale też działania związane z zarządzaniem zużyciem np. przegląd zamówionych mocy, zmniejszenie mocy, gdzie to możliwe, dobór odpowiednich taryf, wyeliminowanie kosztów energii biernej w przypadku instalacji PV poprzez zakup kompensatorów mocy biernej, monitoring i przegląd instalacji PV. Jednak, aby realizować dążenie do samowystarczalności energetycznej musimy szczególną uwagę zwrócić na transformację energetyczną w ciepłownictwie i tu widzę największe wyzwanie, które wymaga zaangażowania nas wszystkich, nie tylko miasta i jego spółek.